คุณแม่ตั้งครรภ์กับไมเกรน
ผู้หญิงหลายๆ คน คงจะเป็นกังวลว่า ถ้าเรามีโรคประจำตัวเป็นโรคปวดศีรษะไมเกรน
แล้วเมื่อเราตั้งครรภ์ ยาแก้ปวด ยาป้องกันไมเกรนตัวไหนจะสามารถกินได้บ้างนะ?
.
ก่อนอื่น ต้องบอกก่อนว่า มีงานวิจัยในต่างประเทศ ได้บอกไว้ว่า ประมาณ 50-80% ของคุณแม่ตั้งครรภ์ มักจะมีอาการความถี่และความรุนของของอาการปวดศีรษะไมเกรนลดลง โดยเฉพาะในสาวชาวไมเกรน ที่มักจะมีกระตุ้นเป็นเรื่องของรอบเดือน
.
ผู้เชี่ยวชาญหลายๆ ท่าน เชื่อว่าเกิดมาจากที่ระดับเอสโตรเจนมีระดับที่คงที่ เลยลดการกระตุ้นไมเกรนได้นั่นเอง
.
แต่ในผู้หญิงชาวไมเกรนบางคน อาจจะสามารถมีอาการปวดศีรษะไมเกรนที่ถี่ขึ้นมากกว่าปกติได้ อาจจะเนื่องมาจาก การพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ ความเครียด วิตกกังวล ภาวะขาดน้ำ และระดับฮอร์โมนมีการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ อาการจะเริ่มดีขึ้นเมื่อเข้าไตรมาสที่ 2 ซึ่งเป็นช่วงที่ระดับฮอร์โมนเริ่มคงที่ และร่างกายเกิดการปรับตัวแล้ว
.
และความถี่ของอาการปวดศีรษะไมเกรน อาจจะกลับมาถี่มากขึ้นได้ในช่วงหลังคลอด เนื่องจากคุณแม่จะต้องใช้เวลาดูแลลูกมากขึ้น พักผ่อนน้อยลง และอาจจะมีอารมณ์เปลี่ยนแปลงได้ง่าย
.
ต่อมา เราจะมาดูกันว่าเรื่องอะไรบ้าง ที่ผู้หญิงกำลังวางแผนตั้งครรภ์หรือกำลังตั้งครรภ์ควรให้ความสนใจ
✅ ต้องเปลี่ยนวิธีการทานยาแก้ปวด หรือตัวยาแก้ปวด เพราะยาบางตัวจัดเป็นข้อห้ามทานในช่วงตั้งครรภ์ ซึ่งแพทย์จะพิจารณาการจ่ายยาแก้ปวดตามกลุ่มความเสี่ยงการใช้ยา
- Category B : No evidence of risk in human (ไม่มีหลักฐานที่บอกว่ามีหลักฐานความเสี่ยงในมนุษย์ : คนท้องใช้ได้)
- Category C : Risk can not be rule out (ความเสี่ยงอาจจะมี/ไม่มีก็ได้ ถ้าไม่จำเป็นไม่ควรใช้)
✅ ยาป้องกันไมเกรนต้องเปลี่ยน กรณีที่ยาตัวนั้นมีผลต่อเด็กในครรภ์
.
เราจะมาเริ่มที่ตัวยาแก้ปวด ที่ชาวไมเกรนมักจะต้องพกติดตัวไว้ตลอดเวลา
คุณแม่ตั้งครรภ์อย่างเราๆ มีปวดศีรษะไมเกรนขึ้นมา จะทานยาแก้ปวดตัวไหนได้บ้าง?
- ตัวยาแก้ปวดที่สามารถทานได้ “ทุกไตรมาส” ของการตั้งครรภ์เลย นั่นก็คือ ยาแก้ปวดพาราเซตามอล (Paracetamol)
- ยาในกลุ่ม NSAIDs (non-steroidal antiinflammatory drugs) จะทานได้ในช่วง 2 ไตรมาสแรกเท่านั้น ซึ่งตัวยาที่สามารถทานได้อย่างปลอดภัยและมีงานวิจัยรองรับ นั่นก็คือ Naproxen นั่นเอง ยากลุ่มควรที่จะทานหลังมื้ออาหารเท่านั้น เนื่องจากสามารถกัดกระเพาะได้
.
แล้วถ้าปวดมากๆ จน ยาแก้ปวดในกลุ่มพาราเซตามอลและกลุ่ม NSAIDs เอาไม่อยู่ล่ะ?!
จะสามารถทานกลุ่มจำเพาะไมเกรนได้หรือไม่?
- กลุ่ม Ergotamine เช่น Cafergot, Tofago จะเป็นกลุ่มที่ห้ามใช้กับทุกไตรมาส เพราะสามารถทำให้เกิดมดลูกหดตัวและอาจจะเสี่ยงแท้งได้
- กลุ่ม Triptan ตัวยาเช่น eletriptan, sumatriptan มีรายงานพบความผิดปกติของตัวอ่อนในหนู แต่ยังไม่มีรายงานหรือการศึกษาในมนุษย์
เพราะอย่างนั้นแล้ว จะเลือกทานในกลุ่มนี้ควรที่จะเลือกทานเมื่ออาการปวดค่อนข้างรุนแรงและกลุ่มด้านบนเอาไม่อยู่เท่านั้น
.
ส่วนคุณแม่คนไหนที่ต้องทานยาป้องกันไมเกรนอย่างต่อเนื่อง ต้องเข้าปรึกษากับคุณหมอเพื่อวางแผนการทานยาร่วมกัน ป้องกันความเสี่ยงต่อทารก
.
มียาตัวหนึ่งที่มีโอกาสเพิ่มความเสี่ยงต่อทารกค่อนข้างมาก จะเป็นตัวยาป้องกันไมเกรนที่ชื่อ Valproic acid ซึ่งเป็นตัวยาป้องกันไมเกรนในกลุ่มกันชัก
.
ยาป้องกันไมเกรนตัวนี้ มีงานวิจัย ในผู้ป่วย 29 คน ได้รับยาขนาด 800 มิลลิกรัมต่อวัน พบว่าร้อยละ 86.2 ของผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะลดลงมากกว่าร้อยละ 50 เลยทีเดียว
.
กลไกการทำงานของตัวยาป้องกัน Valproic acid จะทำหน้าที่ไปเพิ่มระดับ GABA ซึ่งเป็นตัวที่มีหน้าที่ยังยั้งสารสื่ออักเสบในสมองได้นั่นเอง เพราะเมื่อสารสื่ออักเสบเกิดขึ้น จะทำให้เกิดอาการปวดหัวตุ๊บๆ ได้
.
ซึ่งถ้าสาวๆ ชาวไมเกรนคนไหน ที่กำลังทานตัว Valproic acid แต่กำลังจะวางแผนมีน้อง หรือวางแผนตั้งครรภ์ ต้องปรึกษากับคุณหมอประจำตัว เพื่อพิจารณาหยุดยาตัวนี้ 100%
.
เพราะยาตัวนี้ สามารถส่งผลในเรื่องของไขสันหลังของเด็กและอาจเสี่ยงต่อการเป็นอัมพาตได้ โดยระยะเวลาที่เหมาะสมในการพิจารณาวางแผนปรับเปลี่ยนตัวยาหรือหยุดยา นั่นก็คือช่วง 3-6 เดือนนั่นเอง
.
โดยคุณหมอบางท่าน จะหันมาพิจารณาจ่ายตัวยาป้องกันตัวอื่นแทน
ซึ่งตัวป้องกันไมเกรนที่มีความปลอดภัยสูง ได้แก่
- Propranolol เป็นตัวยาป้องกันไมเกรนในกลุ่มลดความดัน ยาป้องกันตัวนี้ ในบางรายสามารถพบผลข้างเคียงในเรื่องของหน้ามืด อ่อนเพลียได้บ้าง
- Magnesium และ Vitamin B2 ซึ่งจะเป็นตัววิตามินป้องกันไมเกรน
.
หรือคุณแม่คนไหนที่ความถี่ไม่ค่อยมาก ก็จะมีการพิจารณาหยุดยาป้องกันในช่วงตั้งครรภ์ร่วมด้วย
.
การวางแผนก่อนการตั้งครรภ์ จึงเป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับคุณแม่ที่เตรียมตัวตั้งครรภ์มากๆ เพราะจะช่วยลดโอกาสที่จะเกิดความพิการในลูกน้อยของเราหรืออันตรายที่จะเกิดขึ้นได้
แหล่งอ้างอิง :
https://americanmigrainefoundation.org/resource-library/migraine-pregnancy/