ปวดหัว คลื่นไส้ อาเจียน ทุกครั้งที่เป็นไมเกรนเกิดจากอะไร?

 “อาการคลื่นไส้ อาเจียน เป็นอาการร่วมที่พบได้บ่อยเมื่อปวดหัวไมเกรน อาการนี้สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกระยะที่เกิดไมเกรน แต่จะพบได้บ่อยที่สุดในช่วงระยะออร่าและ ระยะปวดหัว” และมีชาวไมเกรนกว่า 50% เลยทีเดียว ที่พบว่าเคยมีประสบการณ์คลื่นไส้ อาเจียน เมื่อไมเกรนกำเริบ 

ทำไมถึงคลื่นไส้แล้วอยากอาเจียนตอนเป็นไมเกรน?สำหรับอาการคลื่นไส้ อาเจียน ในไมเกรนที่ชาวไมเกรนอย่างเราๆ เป็นกันนั้น เกิดจากที่สมอง เมื่อได้รับสัญญาณวงจรการปวดมาแล้ว มันจะเข้าไปกระตุ้น ศูนย์บัญชาการที่ควบคุมอาการคลื่นไส้อาเจียนที่อยู่บริเวณก้านสมองของเราให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ด้วยนั้นเอง นอกจากนี้ผู้เชี่ยวชาญยังกล่าวอีกว่า อาการคลื่นไส้อาเจียนนี้ ยังเป็นอีกหนึ่งสัญญาณหนึ่งที่กำลังบอกว่า ปวดไมเกรนครั้งนี้ จะมีอาการปวดอย่างรุนแรง เราชาวไมเกรนนี่กำยาแก้ปวดในมือไว้ให้แน่น

สารสื่อประสาท ตัวการที่ส่งสัญญาให้เกิดคลื่นไส้ อาเจียน:

อย่างที่กล่าวว่าในตอนต้นว่า เวลาปวดไมเกรน จะมีตัวกระตุ้นไปที่ศูนย์ควบคุมอาการคลื่นไส้ที่ก้านสมอง ตัวกระตุ้นนั้นกล่าวคือ สารสื่อประสาท ที่มีชื่อว่า โดปามีนและเซโรโทนิน

• โดปามีน: โดปามีนเป็นสารสื่อประสาทอีกชนิดหนึ่งที่ถูกสร้างมาจากไฮโปทาลามัส (Hypothalamus) เกี่ยวข้องกับการควบคุมความสุข แรงจูงใจ และการเคลื่อนไหว 

• เซโรโทนิน: เซโรโทนินเป็นสารสื่อประสาทที่ควบคุมการทำงานต่าง ๆ ของสมองและระบบประสาท ไม่ว่าจะเป็นกระบวนการคิด พฤติกรรม และอารมณ์ (คนเป็นซึมเศร้า สารตัวนี้แหละที่ทำงานผิดปกติจึงทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้) และกระบวนการทำงานของร่างกายอย่างระบบการย่อยอาหารอีกด้วย

โดยระหว่างที่ไมเกรนกำเริบนั้น หลอดเลือดในสมองจะเริ่มขยายตัว เส้นประสาทจะไวขึ้น และยิ่งระดับเซโรโทนินในสมองลดลงมากเท่าไหร่จะยิ่งมีอาการปวดที่มากขึ้นนั้นเอง 

กลไกสมอง ทีทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ในไมเกรน

อาการคลื่นไส้ อาเจียน ที่พบได้บ่อยในไมเกรนนั้น มีจุดเริ่มต้นมาจาก

• ก้านสมอง: ก้านสมองเป็นส่วนหนึ่งของสมองที่เชื่อมต่อไขสันหลังกับส่วนที่เหลือของสมอง มีบทบาทสำคัญในการควบคุมการทำงานที่สำคัญ รวมทั้งอาการคลื่นไส้และอาเจียนนี้ด้วย ในช่วงที่เป็นไมเกรน ก้านสมองบางส่วนจะเริ่มทำงาน ส่งผลให้การรับรู้ความเจ็บปวดและความรู้สึกคลื่นไส้ อาเจียน นั้นเอง
• ไฮโปทาลามัส: ไฮโปทาลามัสเป็นตุ่มเล็กๆ คล้ายเม็ดถั่วที่อยู่ลึกเข้าไปในสมอง ที่ช่วยควบคุมการทำงานของร่างกายต่างๆ รวมถึงการนอนหลับ ความอยากอาหาร และการผลิตฮอร์โมนต่างๆ ซึ่งเมื่อไมเกรนกำเริบ จะทำให้การทำงานของไฮโปทาลามัสนั้นผิดเพี้ยนไป ส่งผลกระทบโดยตรงกับระบบย่อยอาหารที่ผิดเพี้ยนตามไปด้วย จึงเป็นที่มาของการเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน
• เส้นประสาทเวกัส  Vagus Nerve:เส้นประสาทเวกัสเป็นเส้นประสาทสมองยาวที่เชื่อมต่อสมองกับส่วนต่างๆ ของร่างกาย รวมทั้งระบบย่อยอาหาร มีบทบาทในการควบคุมความรู้สึกคลื่นไส้อาเจียน ในช่วงที่เป็นไมเกรน เส้นประสาทเวกัสอาจไวต่อความรู้สึก ทำให้รู้สึกคลื่นไส้ได้นั้นเอง

อาการร่วมอื่นๆ ที่เกิดขึ้นได้กับไมเกรน

นอกจากอาการคลื่นไส้ อาการไมเกรนอาจมาพร้อมกับอาการร่วมอื่นๆ ได้แก่

• ปวดหัว: อาการปวดอาจสั่นหรือเต้นเป็นจังหวะและมักเป็นด้านใดด้านหนึ่งของศีรษะ
• ความไวต่อแสงและเสียง: แสงจ้าหรือเสียงดังอาจทำให้ความเจ็บปวดแย่ลง
• ออร่า: บางคนพบสัญญาณเตือนที่เรียกว่าออร่าก่อนที่จะเริ่มปวดหัว ออร่าอาจทำให้เกิดการรบกวนทางสายตา เช่น การเห็นเส้นซิกแซกหรือจุดบอดชั่วคราว

การจัดการอาการคลื่นไส้ในไมเกรน:

วิธีบรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียน ระหว่างเป็นไมเกรน:

1. พักผ่อนในสภาพแวดล้อมที่สงบ :  หาห้องที่เงียบสงบและมืด ซึ่งคุณสามารถนอนราบได้อย่างสบาย สิ่งนี้สามารถช่วยให้สมองและร่างกายของคุณผ่อนคลาย ลดอาการคลื่นไส้
2. ใช้การประคบเย็น นำแผ่นประคบเย็นหรือใช้ผ้าชุบน้ำเย็น วางบนหน้าผากหรือคออาจช่วยบรรเทาได้
3. จิบน้ำปริมาณเล็กน้อย เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายขาดน้ำ สิ่งสำคัญคืออย่าดื่มมากเกินไปในคราวเดียว เพราะจะทำให้คุณรู้สึกคลื่นไส้มากขึ้น
4. ทานผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของขิงเช่น ชาขิง ลูกอมขิง หรือน้ำขิง เนื่องจากขิงเป็นยาจากธรรมชาติที่สามารถช่วยบรรเทาอาการท้องอืดรวมถึงอาการคลื่นไส้ อาเจียนได้
5. หากไมเกรนของคุณมีอาการรุนแรงหรือเกิดขึ้นบ่อยครั้ง แนะนำปรึกษาแพทย์เฉพาะทางระบบประสาทและสมองเพื่อให้แพทย์แนะนำและจ่ายยาป้องกันไมเกรนสำหรับรักษาในการลดความถี่และความรุนแรงลง

ยาไมเกรน เมื่อเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียนร่วม

เมื่อเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ขณะเกิดอาการปวดหัวไมเกรนเราสามารถทานยาแก้คลื่นไส้ อาเจียน ร่วมกับยาแก้ปวดหัวไมเกรนได้ แต่ทั้งนี้ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์เท่านั้น เพราะการซื้อยาทานเองอันตรากว่าที่คิด ได้แก่

• ยาต้านอาการคลื่นไส้ อาเจียน: 

สำหรับยากลุ่มนี้จะมีกลไกการออกฤทธิ์เข้าไปปรับสารสื่อประสาทที่ชื่อว่า โดปามีน ให้หลั่งลดลง เพื่อให้อาการคลื่นไส้ อาเจียน ลดลง ซึ่งยากลุ่มนี้จะมีทั้งยาทาน ยาฉีด และยาแผ่นแปะ ได้แก่ 

• Ondansetron (ออนดาเซทรอน) 
• Metoclopramide (เมโทโคลพราไมด์)
• Prochlorperazine (โปรคลอเปอราซีน)

• Triptans ยาแก้ปวดที่จำเพาะกับไมเกรน กล่าวคือยาแก้ปวดที่พัฒนามาเพื่อระงับปวดอาการไมเกรนนั้นเอง จริงๆถูกพัฒนามาเพื่อระงับอาการปวด แต่สามารถช่วยลดอการร่วมที่เกี่ยวข้องได้ด้วย เช่น อาการคลื่นไส้ อาเจียน ลดความไวของสมองต่อแสง ยากลุ่มนี้ส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปแบบของยาเม็ด และยาฉีด

• ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs ยากลุ่มนี้อยู่ในชื่อคุ้นหู อย่าง  ibuprofen และ naproxen ออกฤทธิ์ระงับอาการปวด และใช้ในอาการปวดที่เกิดจากไมเกรนได้ รวมถึงอาการร่วมที่เกี่ยวข้องอย่างคลื่นไส้ อาเจียนได้ด้วยนะ มักใช้ในอาการไมเกรนที่ปวดระดับน้อย - ปานกลาง 

• ยาแก้เวียน เป็นอีกกลุ่มยาที่ช่วยลดอาการคลื่นไส้ อาเจียนระหว่างเกิดไมเกรนได้ โดยตัวยาจะมีกลไลที่จะไปช่วยเปลี่ยนแปลงปฏิกิริยาของสารเคมีบางชนิดในสมองและระบบทางเเดินอาหาร เพื่อทำให้ลดความรู้สึกคลื่นไส้ อาเจียน โดยจะมีทั้งเป็นยาเม็ด ยาเหน็บ และยาน้ำ ได้แก่
• Dimenhydrinate (ไดเมนไฮดริเนต)
• Promethazine (โปรเมทาซีน)